Verbinden van wat is losgekoppeld

Rondje over de akkers
Onze oosterburen hebben het over een Feldgang wanneer een boer een ronde maakt over zijn akkers om te kijken hoe het is met de gezondheid van de bodem en gewassen. Het gaat om het geheel in je op te nemen en hier en daar juist even onder de oppervlakte kijken.
En dat is precies wat we in het programma Feldgang ook doen.

Afgelopen week startten we deze Feldgang. Een leiderschapsprogramma waarin veertig jonge professionals uit onze partnerbedrijven met elkaar een rondgang maken langs food & agri organisaties die vertellen over hoe zij de transitie naar gezondheid in 3-voud vormgeven en wat dit vraagt van hun leiderschap op persoonlijk vlak en als organisatie.

Juist in tijden van verandering helpt het om uit te zoomen en vervolgens weer in te zoomen. Het geeft het lucht om dilemma’s te delen en te leren van elkaars ervaringen, kennis en wijsheid. Daaruit ontstaat vaak nieuw inzicht in de juiste volgende stap, of misschien wel de stip op de horizon.

De eerste bijeenkomst liet zien met welke dilemma’s professionals te maken hebben in relatie tot transitie. Hoe match je bijvoorbeeld de grote toekomstvisie van je organisatie, waar je achter staat, met de keuzes voor financiering van klanten die je nu moet maken, waarbij het schuurt tussen de lange en de korte termijn?
En hoe ga je om met de ambities die je misschien wel hebt en een leidinggevende die denkt ‘het zal mijn tijd wel duren met die transitie’. Of de worsteling met je positie in de voedselketen waarin je wel de lasten, maar nog niet de lusten ervaart van transitie naar een manier van produceren en consumeren die recht doet aan gezondheid in drievoud: voor mens, boer, aarde.

Boerenwijsheid
Waarde van het land is in 2011 geïnitieerd door ZLTO, LLTB, Boerenbond België, Royal Cosun, Royal FrieslandCampina, Rabobank, Achmea Agro, VION en Agrifirm. Dit om bewust te blijven van de ‘Waarden van het Land’ en vanuit deze oriëntatie te komen tot leiderschap gericht op toekomstbestendige oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken. Dit leiderschap gaat over ons allemaal; zowel mensen in een hiërarchische positie als inhoudelijk experts en ondernemers. Het stopt niet (meer) bij de eigen organisatiegrens. De complexe maatschappelijke vraagstukken vragen juist om onderlinge verbindingen, visievorming binnen de sector en cross-sectoraal.
Bewust zijn en blijven van de waarden van het land is niet meer vanzelfsprekend en tegelijkertijd cruciaal voor een gezonde toekomst. Maar wat zijn eigenlijk ‘waarden van het land’?

In aanloop naar de oprichting van stichting Waarden van het Land schreef Specialist Agriculture and Society Ton Duffhues, twee publicaties waarin dit beschreven wordt: “Waarden van het Land” (2009) en Boerenwijsheid (2010). In deze publicaties is opgetekend wat voor waarden het land van ons nog meer heeft, naast het feit dat onze hele economie is gestoeld op de grondstoffen die de aarde biedt. Deze waarden gaan over landschap, historie, verbinding met natuur en elkaar, gezondheid, spiritualiteit.

Mijn opa was van nature verbonden met de natuur en de seizoenen. Dat besef zag hij bij de volgende generatie boeren langzaam wegebben. Daar wees hij me regelmatig op.
Ik weet nog dat we bij de achterdeur van zijn bungalow stonden, die naast onze boerderij stond. Vanuit die plek keken we over zijn moestuin naar een weiland waar op dat moment gehooid werd. En hij zei “ Marloes, vroeger was dit iets wat we samen met de hele buurt deden. Hooien was hard werken, maar ook heel verbindend. Je hielp elkaar gewoon. “Soms lijkt het alsof we door deze vooruitgang en minder fysieke afhankelijkheid vergeten hoe belangrijk dat is.” Dit was nog zo’n belangrijke waarde voor hem; samenwerken en kijken waar je elkaar vooruit kunt helpen en perspectief kunt versterken.

Mijn opa was degene die in zijn tijd de ruilverkaveling organiseerde en één van de eerste ligboxenstallen zette. Vergelijkbaar met een boer die nu een stal voor 400 koeien bouwt. Hij deed dit samen met zijn broer waardoor mijn vader en zijn neef later de kans kregen om te boeren en te besturen. Hij had samen met oma een gezin van zeven studerende kinderen. Er was dus geld nodig. De keuzes die hij op zijn 50ste maakte hangen samen met de mens die hij zelf was (zijn eigen waarden) én de noden en opgaven van de tijd en tijdgeest.

Samen in verbinding
Zo heeft iedere tijdgeest bepaalde kenmerkende waarden die samenhangen met de persoonlijke en maatschappelijke opgaven van mensen. En vraagt iedere tijd om mensen die vanuit de combinatie van eigen waarden en gemeenschappelijke en maatschappelijke waarden keuzes maken die passen bij het nieuwe dat mag ontstaan. En dat kan, als het om transitievraagstukken gaat, wat ons betreft alleen in gezamenlijkheid én vanuit verbinding.

Want wat gebeurt er als we niet meer vanuit verbinding denken? Dat zien we vandaag terug op verschillende schaalniveaus in:

• De loskoppeling van beleid en realiteit: van beslissen (top), denken (staf) en doen (de lijn). Dit soort scheidingen vormen op dit moment in de transitie eerder een belemmering dan dat het zorgt voor de juiste respons
• De loskoppeling van onderdelen van de keten in een internationale context waardoor we niet altijd écht zicht hebben op met wie we samenwerken en vanuit welke waarden. Of wat er precies gebeurd in het productieproces
• Loskoppeling van onszelf met onze plek in de natuurlijke ecosystemen waar we deel van uitmaken waardoor we vaker vanuit macht dan vanuit kracht samenwerken met de natuur en steeds minder mensen begrijpen hoe je samenwerkt met de natuur
• En misschien wel de belangrijkste loskoppeling in onszelf van ratio, gevoel en eigen wijsheid. Waardoor we niet meer voelen hoe het echt met ons gaat en wat de snelheid van veranderingen of hoeveelheid werk met ons persoonlijk doet.

Leiderschapsprogramma
Onze leiderschapsprogramma’s gaan over het terug verbinden van jezelf met je eigen waarden, ambities en verlangens. Maar ook de verbinding met elkaar, wat hard nodig is. We komen uit een fase waarin we vanuit op zekerheid gestoelde modellen konden werken en beslissen. En we gaan naar een fase waarin we het even niet precies weten. Een fase waarin we met elkaar opnieuw aan het uitvinden zijn hoe we tot een nieuw verhaal komen.
Gezamenlijk leren van elkaars dilemma’s en de kansen die daaruit ontstaan is daarin een cruciaal onderdeel.

Het zijn in iedere tijd, bij alle veranderingen die we als mensen meemaken, altijd mensen die samen tot nieuwe oplossingen komen. En als we dat doen vanuit het besef van verbinding – met jezelf, met elkaar en met de aarde – dan ontstaan inderdaad werkbare en duurzame oplossingsrichtingen. Ik heb de afgelopen jaren ervaren dat dit geen ‘trucje’ is dat je jezelf aanleert, maar een proces is dat een leven lang doorgaat waarin je jezelf principes eigen maakt en groeit in bewustzijn. Dat gaat niet vanzelf, dat vraagt om de keuze voor leiderschap.
We hebben genoeg mensen die praten over de werkelijkheid van transitie. We hebben elkaar nodig om te werken in die werkelijkheid en van daaruit vorm te geven. Zolang je in het domein van het denken blijft, heeft iedereen gelijk. Als je gaat doen, creëer je het echte verhaal en wordt je met hele andere dingen geconfronteerd. Dat zijn precies de dilemma’s die, als we ze goed benutten, tot de nieuwe oplossingen leiden.

Daarmee willen we bereiken dat jonge leiders bewustzijn ontwikkelen over transformatie van het voedselsysteem op verschillende niveaus:

• Eigen waarden als het gaat om het voedselsysteem: de werkelijkheid die we zien en creëren hangt voor een belangrijk deel af van hoe we ernaar kijken en hoe we dingen interpreteren.
• Gedeelde waarden: veranderen doe je samen, maar hoe dan? Hoe werkt transformatie op het niveau van een team of organisatie? Welke patronen houden ons weg van vernieuwing en welke juist niet?
• Waarde van het Land: wat is het grotere plaatje waarbinnen de voedseltransitie zich afspeelt. Waarom zijn we als samenleving waar we zijn en wat betekent dit voor de toekomst? Welke wissels moeten worden verzet en welke sociale dynamiek hebben we daarvoor nodig?

Wil je meer weten over onze programma’s? Schuif aan voor een kop koffie of een zoomgesprek: https://www.waardevanhetland.nl